We need YA! O co chodzi z tym skrótem YA? Czy to ukłon w stronę osób czytających? Owszem, ale jeśli już o nich mowa, to jacy w takim razie są? Odpowiedź brzmi: młodzi. Mamy więc młode osoby kochające czytać, młodą, młodzieńczą, młodzieżową literaturę. I tu wchodzi, całe na biało (choć może lepiej rzec: kolorowo) określenie literatury Young Adult!
Książki Young Adult (YA) to odrębna tematycznie grupa tytułów w literaturze. Skupia się na doświadczeniach związanych z nastoletnim okresem dorastania. Przyjmuje się, że bohaterami takich książek są osoby w wieku 12–18 lat. To one właśnie wchodzą w burzliwy czas przemian związanych z dojrzewaniem. Termin YA (Young Adults, z ang. młodzi dorośli) został oficjalnie ukuty w latach 50. XX wieku w Stanach Zjednoczonych przez bibliotekarzy działających na rzecz młodych osób czytających. Wcześniej także powstawały książki traktujące o rozterkach młodzieżowych, ale nie znajdowano na nie odpowiedniego nazewnictwa. Zajmowanie się przez autorów sprawami młodzieńczych buntów było w pewnych kręgach obyczajowych uważane wręcz za demoralizujące. Dopiero zmieniły to ruchy bibliotekarzy chcących zrozumieć życie młodzieży. Już w XIX wieku Charles Dickens, Mark Twain czy Sarah Trimmer kreowali w swoich książkach portrety nastoletnich bohaterów. Już wówczas te osoby piszące przyglądali się temu wszystkiemu, co obecnie stanowi trzon Young Adult.
Young Adult – po co i dlaczego?
Gatunek YA powstał, aby zapełnić lukę między tematyką dziecięcą a dorosłą w literaturze. Bohaterowie, a także docelowo czytelnicy Young Adult, to młodzi ludzie rzuceni w wir perypetii pierwszych miłości. Przeżywają także przyjaźń, odkrywają własną tożsamość, a ich własne „ja” kształtuje się w czasie dorastania. Ujęcie dynamicznego czasu między 12 a 18 rokiem życia to nie lada wyzwanie dla pisarzy i pisarek. Co dopiero dla kogoś, kto właśnie przez ten okres przechodzi? Książki Young Adult są więc dla młodych ukłonem ze strony dorosłych osób piszących. To także sygnał, że młodzi ludzie są słuchani i widziani. Stopniowo zwiększała się świadomość na temat tego, że należy pokazać doświadczenia, z jakimi młode osoby borykają się. Skala złożoności tematyki czyni taką literaturę dodatkowo atrakcyjną, przez tę właśnie dynamikę dorastania.
Istnieje także inna grupa książek, bardzo bliska YA, a mianowicie NA – New Adult. Opowiadają one historie starszych bohaterów i też w takich docelowo czytelników starają się trafiać: w wieku 18–25 lat. Granice oczywiście bywają płynne. Wiele badań czytelniczych wskazuje, że książki YA czy NA czytają niekoniecznie konkretne grupy. Chętnie sięgają do nich również osoby starsze.
Co dają Ci książki Young Adult?
Czasem tematyka książek dla młodych dorosłych może wydawać się monotonna. Często są to rozterki miłosne, przyjaźnie, wszelakie bunty, dramy. Da się jednak wyszczególnić różne gatunki wchodzące w skład tej grupy. We need YA swoje książki Young Adult różnicuje na powieści obyczajowe, romanse, książki tęczowe. Są także bardzo popularne ostatnimi czasy powieści fantastyczne. Poza nimi w obecnych czasach szczególnie popularne i coraz ciekawsze stają się książki Young Adult o charakterze właśnie queerowym. To właśnie one wprowadzają różnorakie nieheteronormatywne postaci, które poza trudami dorastania – jak typowi bohaterowie YA – muszą jeszcze mierzyć się z homofobią, odkrywaniem własnej tożsamości i orientacji seksualnej. Young Adult utrzymuje się na wysokim poziomie popularności, w czym pomagają liczne media społecznościowe, w których można dyskutować na temat przeczytanych powieści. Poruszanie trudnych tematów przez opowieści o nastolatkach jest coraz częstszą praktyką, zwłaszcza kiedy bohaterami są przedstawiciele mniejszości.
Jakie jest YA?
Książki YA wzbudzają emocje, a jednocześnie starają się przekazać szczery obraz dojrzewania, w którym czytelnicy mogą ujrzeć własne odbicie. Pośród gatunków książek Young Adult można odnaleźć sceny erotyczne, mroczne czy nawet brutalne, w zależności od charakteru danej powieści. Były to też argumenty przeciwników powstawania takich książek, twierdzących, że zbyt wcześnie wprowadzają młodych w arkana przygód „dla dorosłych”. Tym niemniej, nie wszystkie osoby autorskie tworzą szokujące treści i wielokrotnie chcą ukazać blaski i cienie okresu wchodzenia w dorosłość, która nigdy nie była – i nie będzie – wolna od miłości, zarówno tej fizycznej, jak i emocjonalnej. Literatura Young Adult jest tak naprawdę elastyczna w kwestii wchodzenia w relacje z innymi gatunkami, co czyni ją jeszcze bardziej atrakcyjną, choć czasem przekombinowanie autorów może skutkować nierzeczywistym i sztucznym obrazem pewnych młodzieńczych zachowań. Wniosek? Trzeba zawsze poszukiwać wartości w tym, co czytamy.
Potrzebujemy YA
W książkach Young Adult najważniejsza jest reprezentacja młodszych pokoleń, które mogą w nich odnaleźć pewne wzorce życiowe i utożsamić się z bohaterami. Dzięki nim są w stanie odnaleźć siłę do mierzenia się z przeciwnościami, ale też zwyczajnie dobrze się bawić, śledząc losy nastoletnich postaci. We need YA książkami Young Adult odpowiada na aktualne zapotrzebowanie na historie młodych. Możemy odnaleźć wśród nich osoby bohaterskie zmagające się z rasizmem (Gorzki smak jej wielkiej radości), kontaktujące się z zaświatami czy czarownice (Niewidzialne życie Addie LaRue, Te wiedźmy nie płoną) oraz chociażby bohaterki przesuwające tabu jeszcze dalej niż zwykle (Przewodnik lesbijki po katolickiej szkole).
Propozycje książek dla młodzieży to również okazja do zarażenia ich miłością do czytania. Nastolatki, którym nie było po drodze z książkami za czasów dziecięcych, mogą odnaleźć w Young Adult coś, co wyda się im interesujące. Tym samym zachęci to jedo dalszego eksplorowania literatury – w kierunku fantastycznym, obyczajowym, romansowym albo zupełnie innym. Gusta czytelnicze będą mogły, począwszy od YA, kreować się aż do dorosłości. Młodzi czytelnicy są też wymagający i oczekują, że osoby piszące nie będą skupiać się tylko na stereotypowych czy płytkich elementach czasu dojrzewania, ale stworzą autentyczne historie, do których będzie chciało się wracać i polecać wszystkim.
Young Adult – to warto czytać!
We need YA proponuje coraz więcej książek Young Adult. Co za tym idzie – stale wzmaga się ich jakość i różnorodność. Wiele z wydawanych pozycji to teksty tłumaczone. Mogą być zarówno rozrywkowymi umilaczami czasu dla młodych osób, jak i źródłem inspiracji do walki o siebie. Prawdopodobnie wraz z rozwojem dyskusji na tematu tabu i coraz większym otwarciem literatury na treści, niegdyś niewygodne Young Adult będzie stale rozszerzać swoje wpływy i warianty. Niebywale istotną wartością w tym względzie jest zdolność YA do podejmowania dyskusji społecznych.
Czytaj Young Adult z We need YA!
Książki stanowią płaszczyznę dialogu pokoleniowego, neutralny grunt. To właśnie tam mogą spotkać się dorośli z młodymi dorosłymi, dziećmi i w ogóle każdy z każdym, bez względu na to, jaki jest. Wszyscy mogą wówczas, patrząc na tak wiele przejmujących opowieści, zrozumieć, że razem jesteśmy ludźmi. Każdy chce być sobą na swój własny sposób, a różnice w poglądach czy tożsamościach nie są powodem do konfliktów. Książki Young Adult to różnorodność i pełna paleta barw, z której można wyjąć dla siebie niejeden piękny odcień.
