Książki Young Adult, których akcja rozgrywa się w murach szkoły, odznaczają się niewątpliwie wyjątkowym klimatem. Młode osoby bohaterskie przeżywają w nich rozmaite perypetie, poznają przyjaciół, mają romanse, a także przechodzą przez liczne trudności. Szkoła to temat może niekoniecznie przyjemny i interesujący, ale wśród wielu książek stanowi przestrzeń do wciągającej lektury.
Wrzesień za pasem. Czas kupić podręczniki, zaopatrzyć się w zeszyty i, chcąc nie chcąc, powrócić w mury szkół, liceów czy techników. Kwestia sympatii do tych miejsc jest dość sporna i każdy ma na pewno swoją opinię na ten temat. Szkoła niesie ze sobą codzienny kontakt z przyjaciółmi, ale też mnóstwo obowiązków, trudów i widywania osób niekoniecznie przyjaznych. Żeby trochę załagodzić szkolną atmosferę obowiązkowości przyjrzyjmy się, jaką rolę odgrywa szkoła w powieściach Young Adult. Okazuje się, że wiele lubianych i bestsellerowych książek jest nierozerwalnie związanych właśnie ze szkołą.
Szkoła pełna tajemnic
Mroczna krypta V.E. Schwab, a dokładnie jej drugi tom, The Unbound. Przebudzeni, jest przykładem umieszczenia akcji pełnej tajemnic w przestrzeni szkolnej. Prestiżowa placówka, do której uczęszcza nie tylko Mackenzie, ale również Wesley, kryje w sobie wiele tajemnic. Szkoła Hyde nie pozwala zapomnieć o śmiertelnym zagrożeniu z pierwszego tomu. Bohaterowie nawet na lekcjach mogą poczuć dreszcz pracy Strażników. Do tego poznają nowych znajomych, więc sieć kłamstw postaci tkana jest jeszcze szerzej – poza dom aż do szkoły. Możemy obserwować z biegiem fabuły, jak zwyczajna szkoła może stać się przejściem do Pasażu, Archiwum, a także miejscem walk na granicy życia i śmierci. V.E. Schwab potrafi rozbudzić wyobraźnię przez obrazy, jakie doskonale znamy – pozornie zwyczajnych lekcji, do tego takich rodem z amerykańskiej szkoły. Dodanie do nich atmosfery dreszczyku daje przepis na świetną „szkolną” lekturę.
Akademia Mrocznych Zaklęć od K.F. Breene i Shannon Mayer to seria, w której rzeczywistość szkoły została przedstawiona fantastycznie. Autorki wykorzystały do tego motywy znane z innych dzieł popkultury, dzięki czemu pozornie typowa szkoła staje się miejscem pełnym śmiertelnych niebezpieczeństw, intryg, a dobór sojuszników jest kluczowy. Odnajdziemy tam motywy znane chociażby z disnejowskiej Mulan (bohaterka, by chronić brata, sama rusza do tajemniczej Akademii), Harry’ego Pottera (szkoła pełna fantastycznych istot, do której trafia Wild, zawiera różne domy dla określonych uczniów) oraz Igrzysk śmierci (uczniowie muszą sprostać śmiercionośnym próbom magicznym). Całość fabuły jest przesiąknięta na dodatek tajemniczą atmosferą, bo główna bohaterka poza próbami stara się wyjaśnić sekret zaginionych uczniów. Jeśli znudzi się komuś przerwa i chciałby przenieść się w bardziej emocjonujące miejsce, Akademia Mrocznych Zaklęć dosłownie porwie każdego.
Podobnie wygląda kwestia w Spookademii Adama Fabera, gdzie również znajduje się wątek szkoły magicznej. Następuje jednak zmiana konwencji w stronę fantasy grozy (ale z humorem). Szkoła, gdzie rozgrywają się wydarzenia, jest dla nieżywych.
Szkoła pełna reprezentacji
Wiele książek wydawanych ostatnimi czasy wprowadza w rzeczywistość szkolną również tęczową reprezentację. Przewodnik lesbijki po katolickiej szkole to przykład powieści, gdzie możemy obserwować specyficzną sytuację bohaterki lesbijki, która zaczyna uczęszczać do Slayton Catholic High School. Szkoła Sonory Reyes to konserwatywne miejsce, gdzie rzetelna edukacja o własnej seksualności, tożsamości i uczuciach pozostawia wiele do życzenia – brzmi znajomo? Czytając historię Yamilet, tytułowej lesbijki, możemy śledzić nie tylko budowanie własnej tożsamości, tak bardzo tłamszonej przez jej środowisko. Przewodnik lesbijki po katolickiej szkole to także obraz walki z często wykluczającym systemem, jakim jest szkoła. Książka będzie zastrzykiem odwagi i dumy z tego, kim się jest. Przypomina również, jak ważna jest rola bliskich nam osób w trudnym otoczeniu. Yamilet i Bo dzięki przyjaźni wspólnie znoszą trudy konserwatywnej edukacji. Zachęcają, że warto iść dumnie do przodu, zwłaszcza, gdy reszta świata zawodzi.
Jeśli jesteśmy w temacie mniejszości seksualnych, innymi emocjonującymi portretami amerykańskiej szkoły są książki Felix Ever After. Na zawsze Felix oraz Wszystkiego, co najlepsze. Pierwsza powieść porusza problematykę młodej osoby trans, druga – osoby niebinarnej. Obie obrazują czytającym pełen lęku i trudności czas uczęszczania do szkoły postaci, które na każdym kroku mierzą się z odrzuceniem. Osoby bohaterskie obu powieści pragną równie mocno miłości. Słodkich szkolnych romansów w książkach nie zabraknie, więc jest wiele emocjonujących momentów. Szkoła w tych powieściach stanowi również miejsce, gdzie kluczowe postaci mogą rozwijać swoje pasje artystyczne. Sztuka stanowi też środek terapeutyczny, o czym możemy zapomnieć, umniejszając swoim zainteresowaniom. Okazuje się, że pomimo wielu nieprzyjemności, a nawet wrogów w miejscu szkoły, można tam odnaleźć spełnienie i rozwój, zdecydowanie przyćmiewające pozostałe trudności.
Gorzki smak jej wielkiej radości Tahereh Mafi jest z kolei portretem mniejszości etnicznej w wersji Young Adult. Mamy okazję zapoznać się z młodą muzułmanką walczącą z rasizmem. Wszystko to w obliczu dramatycznych wydarzeń między USA a Irakiem. Amerykańska szkoła głównej bohaterki nie należy do miejsc pełnych życzliwości czy wsparcia. Jest miejscem hartowania charakteru, czego nie można odmówić nastolatce. Tym ważniejszy jest w takiej trudnej historii element miłości – jakby jedynego azylu przed fałszem i ostracyzmem.
Pasja czy szkoła?
Wyjątkowym tytułem na tle całego zestawienia książek dziejących się w szkole jest Cały ten czas Hani Czaban. Nie mogło go tu zabraknąć, bo choć akcja nie rozgrywa się w żadnym liceum, to jest to książka silnie związana z nauką. Nie dość, że autorka jest młoda i sama uczęszcza do szkoły, to poprzez przygody bohaterów pokazuje, jak ważna jest pasja oraz siła samouctwa. Postaci z książki są zafascynowane biologią i fizyką – sami możemy dowiedzieć się wiele o tych dziedzinach z lektury. Cały ten czas ma przesłanie mówiące, że szkoła nie jest jedynym miejscem do zdobywania wiedzy. Liczą się nasze chęci i… cały ten czas poświęcony na rozwój zainteresowań.
Książki z motywem szkoły nie muszą oznaczać nudnej, niczym niewyróżniającej fabuły. Szkoła może stać się miejscem magicznej walki o życie, budowania własnej tożsamości czy poznawania bliskich sercu osób. Jako miejsce nam wszystkim znane, szkoła powoduje wiele emocji, bo to w niej dzieją się przełomowe dla młodych osób wydarzenia. Książki Young Adult przypominają z kolei, jak ważne w tej rzeczywistości jest wsparcie przyjaciół, pomoc rodziny i własna wewnętrzna siła. Lektura wówczas staje się niezapomnianym doświadczeniem pełnym wzruszeń, a także motywacją do bycia sobą. Ta siła przyda Ci się, gdy zaraz wyruszysz do szkoły!
